شیمیدرمانی، مبارزهای پیچیده اما امیدبخش در نبرد با سرطان خون؛ نگاهی به چالشها و افقهای درمانی جدید
سرطان خون، بیماری پیچیدهای که با رشد کنترلنشده سلولهای خونی مشخص میشود، یکی از جدیترین چالشهای پزشکی امروز است
سرطان خون، بیماری پیچیدهای که با رشد کنترلنشده سلولهای خونی مشخص میشود، یکی از جدیترین چالشهای پزشکی امروز است. دکتر حسین اصغری پور، فوق متخصص برجسته خون وسرطان ( هماتولوژی ، انکولوژی) در گفتگو با بازتاب رسانه به بررسی عمیقترین جنبههای این بیماری، اهمیت تشخیص زودهنگام، و نقش کلیدی شیمیدرمانی به عنوان یکی از مؤثرترین روشهای درمانی آن پرداخته است .
دکتر حسین اصغری پور در ابتدا سرطان خون را اینطور بیان کرد : سرطان خون یا لوکمیا، به گروهی از سرطانها اطلاق میشود که از مغز استخوان آغاز شده و سلولهای خونی غیرطبیعی تولید میکنند. این سلولهای بیمار، عملکرد سلولهای سالم خون را مختل کرده و باعث بروز علائم مختلفی میشوند. بهطور کلی، دو دسته اصلی سرطان خون داریم: لوکمی حاد (که به سرعت پیشرفت میکند) و لوکمی مزمن (که آهستهتر رشد میکند). هر کدام از این دستهها نیز بر اساس نوع سلول خونی درگیر، به زیرمجموعههایی مانند لوکمی لنفوبلاستیک حاد (ALL)، لوکمی میلوئید حاد (AML)، لوکمی لنفوسیتی مزمن (CLL) و لوکمی میلوئیدی مزمن (CML) تقسیم میشوند.
شیمیدرمانی یکی از اصلیترین روشهای درمان سرطان خون است
وی در ادامه افزود : شیمیدرمانی ستون فقرات درمان بسیاری از انواع سرطان خون است. این روش با استفاده از داروهای قدرتمند (شیمیدرمانی)، سلولهای سرطانی را در سراسر بدن از بین میبرد. هدف اصلی شیمیدرمانی، کشتن سلولهای سرطانی یا کند کردن رشد آنها است. این داروها وارد جریان خون شده و به سلولهایی که به سرعت تقسیم میشوند (مانند سلولهای سرطانی) حمله میکنند. از آنجا که سلولهای سرطانی معمولاً سریعتر از سلولهای سالم تقسیم میشوند، به داروهای شیمیدرمانی حساستر هستند. البته سلولهای سالم بدن که سرعت تقسیم بالایی دارند (مانند سلولهای مو، دستگاه گوارش و مغز استخوان) نیز تحت تأثیر قرار گرفته و همین امر باعث بروز عوارض جانبی میشود.
روند شیمیدرمانی چگونه و آیا برای همه بیماران یکسان است؟
فوق متخصص خون وسرطان: خیر، روند شیمیدرمانی برای هر بیمار کاملاً شخصیسازی میشود. این درمان به فاکتورهای متعددی بستگی دارد: نوع و مرحله سرطان خون، سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی او، و پاسخ بدن به درمانهای قبلی. معمولاً شیمیدرمانی در چرخههایی انجام میشود؛ یعنی بیمار برای مدتی دارو دریافت میکند و سپس دورهای استراحت دارد تا بدن فرصت ریکاوری پیدا کند. این چرخهها ممکن است هفتهها یا ماهها به طول بینجامد. داروها میتوانند به صورت وریدی، خوراکی، تزریق نخاعی یا حتی تزریق مستقیم به مغز استخوان تجویز شوند.
شایعترین عوارض شیمیدرمانی و چگونه میتوان آنها را مدیریت کرد؟
وی دراین باره توضیح داد : عوارض جانبی شیمیدرمانی میتواند متنوع و گاهی اوقات آزاردهنده باشد. شایعترین آنها عبارتند از: تهوع و استفراغ، خستگی شدید، ریزش مو، کاهش تعداد سلولهای خونی (که منجر به کمخونی، عفونتپذیری و خونریزی میشود)، زخمهای دهانی و مشکلات گوارشی.
مدیریت این عوارض بخش مهمی از فرایند درمان است. برای تهوع و استفراغ داروهای ضد تهوع بسیار مؤثر وجود دارد. برای خستگی، استراحت کافی توصیه میشود. برای جلوگیری از عفونت، رعایت بهداشت و دوری از محیطهای شلوغ ضروری است. همچنین، پزشک ممکن است داروهایی برای تحریک تولید سلولهای خونی یا آنتیبیوتیک برای پیشگیری از عفونت تجویز کند. حمایت روانی و تغذیه مناسب نیز نقش بسزایی در بهبود وضعیت بیمار دارد.
علاوه بر شیمیدرمانی، چه روشهای درمانی دیگری برای سرطان خون وجود دارد؟
متخصص هماتولوژی و انکولوژی در ادامه : خوشبختانه علم پزشکی در زمینه سرطان خون پیشرفتهای چشمگیری داشته است. علاوه بر شیمیدرمانی، روشهای دیگری مانند:
- پرتودرمانی: که از اشعههای پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند.
- پیوند سلولهای بنیادی (پیوند مغز استخوان): این روش برای برخی از بیماران که به شیمیدرمانی پاسخ نمیدهند یا سرطانشان عود کرده، میتواند درمان قطعی باشد. در این روش، سلولهای بنیادی سالم (از خود بیمار یا یک اهداکننده سازگار) جایگزین سلولهای بیمار در مغز استخوان میشوند.
- درمانهای هدفمند: این داروها به طور خاص به نقاط ضعف سلولهای سرطانی حمله میکنند و آسیب کمتری به سلولهای سالم میرسانند.
- ایمونوتراپی: این روش سیستم ایمنی بدن بیمار را تقویت میکند تا خودش بتواند با سلولهای سرطانی مبارزه کند. درمان CAR T-cell یکی از انقلابیترین ایمونوتراپیهاست.
آینده درمان سرطان خون و چه امیدهایی برای بیماران وجود دارد؟
وی با بیان اینکه : آینده درمان سرطان خون بسیار روشن است و امیدهای زیادی برای بیماران وجود دارد. با پیشرفتهای اخیر در زمینه ژنتیک، ایمونولوژی و داروسازی، شاهد توسعه درمانهای دقیقتر و کمتر سمی هستیم. روشهای هدفمند و ایمونوتراپی به طور فزایندهای مؤثر واقع میشوند و نویدبخش افزایش میزان بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران هستند. تمرکز بر پزشکی شخصیسازی شده، یعنی طراحی درمان بر اساس ویژگیهای ژنتیکی خاص سرطان هر فرد، افقهای جدیدی را گشوده است. تشخیص زودهنگام و دسترسی به این درمانهای نوین، کلید اصلی مبارزه موفق با این بیماری است.
و نقش خانوادهها در مواجهه با سرطان خون یکی از اعضاء
و در خاتمه دکتر حسین اصغری پور: مهمترین نکته حفظ امید و اعتماد به پزشک و تیم درمانی است. سرطان خون، هرچند جدی، اما در بسیاری از موارد قابل درمان و کنترل است. از خانوادهها میخواهم که حامی قوی برای بیماران باشند و به آنها کمک کنند تا در طول مسیر درمان از نظر روحی و جسمی قوی بمانند. بیماران باید اطلاعات کافی کسب کنند، اما حتماً از منابع معتبر و پزشک خود سؤال بپرسند و از اطلاعات نادرست فضای مجازی دوری کنند. تغذیه سالم، فعالیت بدنی سبک (در صورت اجازه پزشک) و حمایت روانی، نقش حیاتی در بهبودی ایفا میکنند. به یاد داشته باشید، شما در این مسیر تنها نیستید و تیم درمان تمام تلاش خود را برای بهبود حال شما به کار میبندند.
